Leergang Scholing van de geest
De leergang Scholing van de geest, is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jos Kessels, Scholing van de geest - Wat ik leerde van Socrates. Centraal staat het ontwikkelen van een socratische, onderzoekende houding en de bijbehorende vaardigheden van de klassieke vrije kunsten: dialectica (vragen stellen en gespreksvoering), retorica (overtuigend spreken), grammatica (taal en schrijven), plus de overkoepelende deugdenleer (ethica). De leergang is gericht op toepassing van socratische vaardigheden in een maatschappelijke en organisatorische context.
Voor wie
Voor mensen met een onderzoekende houding, die zich uitgedaagd voelen door de zoektocht naar de vraag waar het werkelijk om gaat. Mensen met kennis of een vermoeden van de kracht van dilemma’s, ontregeling, vertraging, twijfel en verbeelding die zoeken naar vormen om de waarde hiervan te gebruiken. Of je nu bestuurder bent, directielid, leidinggevende of inhoudelijke professional; weet je welkom bij Radius!
Programma
De leergang bestaat uit een combinatie van praktische oefeningen en theorie. De afsluiting bestaat uit een werkstuk waarin deelnemers een zogenaamd ‘dragend idee’ uitwerken aan de hand van een zelfgekozen thema uit de leergang.

Het programma omvat onder meer de volgende thema’s:
– Socratische houding en de rol van ideeën;
– Zelfonderzoek, grotmythe en het poëtisch argument;
– Dialoog en discussie, opschorten van oordelen, het zandlopermodel;
– Vormen van de vrije kunsten: dialectica, retorica, grammatica;
– Ethica (deugdenleer);
– Het juiste midden;
– De filosoof en de muzen, werken met verbeelding en gevoel;
– Filosofische achtergronden van de socratische methode.

Na afloop zijn deelnemers in staat socratische vaardigheden te hanteren voor zichzelf en anderen, de basis- technieken van dialectiek toe te passen, socratische vraaggesprekken te voeren, de reflectieve houding van vrije ruimte op te roepen, en dialectische analyses van praktijkkwesties te maken.
Tijdsinvestering
De leergang omvat acht modules van twee of drie dagdelen, plus een slotdag met eindpresentaties. Houd rekening met voorbereidingstijd van ongeveer vier uur per week (lezen, praktijkopdrachten). Het schrijven van het eindstuk (autografie) zal rondom de laatste module tot aan de eindpresentatie nog een extra tijdsinvestering van ongeveer vier uur per week vragen.

PROFIEL DEELNEMERS
De leergang is bedoeld voor professionals met een onderzoekende houding, die socratische methoden willen toepassen in hun werkpraktijk. Met deze leergang willen zij zich scholen in praktische filosofie en de klassieke vrije kunsten. Deelnemers voelen zich uitgedaagd door de zoektocht naar de vraag waar het werkelijk om gaat. Zij kennen of vermoeden de kracht van dilemma’s, ontregeling, vertraging, twijfel en verbeelding en zoeken naar vormen om de waarde hiervan te gebruiken.

AANMELDEN
Dit kan met een brief of e-mail met (korte) motivatie en cv naar paulien@radius-svp.nl.
Je wordt dan uitgenodigd voor een intakegesprek. Dit is zowel bedoeld om gezamenlijk te bekijken hoe de opleiding in je bestaan past, als om tot een evenwichtige samenstelling van de groep te komen.

DATA EN KOSTEN
De leergang duurt ongeveer een jaar. Tijdens deze maanden zijn er acht bijeenkomsten, waarbij rekening gehouden is met de schoolvakanties.

De modules wisselen elkaar af. Een module omvat drie dagdelen: een avond, ochtend en middag. We beginnen dinsdagavond om 17:00 uur, woensdagmiddag om 17:00 uur sluiten we af. De volgende module omvat twee dagdelen en begint op een woensdag 9:30 tot 17:30 uur. Hierna is er weer een module van drie dagdelen etc. De slotbijeenkomst duurt een dag.

De Leergang is CRKBO-gecertificeerd.
Voor specifieke data en prijzen, ga naar de website van Sioo.
Socratische methode
De erfenis van Socrates en Plato biedt een schat aan instrumenten om gesprekken te begeleiden en kwesties te onderzoeken. Ook vandaag de dag is er grote behoefte aan mensen die de rol van Socrates op zich kunnen nemen, anderen kunnen bevragen over wat hun leidende ideeën zijn, en onderzoeken of die ideeën kloppen. De socratische methode bevat essentiële vaardigheden voor mensen in organisaties, variërend van eenvoudige gesprekstechnieken tot geavanceerde dialectische analyses. Zij vormt een klassieke manier om door middel van vragen iemand tot onderzoek te bewegen.



Socrates liet mensen voorbeelden onderzoeken, ervaringen analyseren en ideeën testen. Zijn uitgangspunt was dat je een inzicht niet verwerft door het voorgeschoteld te krijgen, maar alleen door zelf te denken. Het stellen van goede vragen is niet eenvoudig. Soms beginnen mensen met het stellen van vragen, maar schakelen zij al snel weer om en vertellen zelf hoe het zit. Of ze stellen louter suggestieve vragen. Of ze weten niet hoe ze met onverwachte vragen of tegengestelde antwoorden moeten omgaan. Daarbij is het een hele kunst een vraag te verduren en het onderzoek aan te gaan.

SOCRATES, AARTSVADER VAN DE WESTERSE FILOSOFIE
Socrates voerde zijn leven lang gesprekken met mensen, op zoek naar de ideeën die leidend waren in hun bestaan, om ze te toetsen op hun geldigheid. Zijn uitgangspunt was dat je via ‘niet-weten’ tot ‘weten’ kunt komen. Een toestand van verwarring en ‘denkverlegenheid’ (aporie) is dus nodig om uiteindelijk tot wezenlijke verdieping en verheldering van een kwestie te komen. Socrates’ passie, die het leidend idee van zijn eigen leven vormde, werd uiteindelijk ook zijn dood: de Atheense burgerij veroordeelde hem in 399 voor Christus tot de gifbeker, zogenaamd omdat hij niet geloofde in de goden, in werkelijkheid omdat hij fundamentele kritiek had op de opvattingen van zijn stadsgenoten.
Zijn leerling Plato heeft hem daarna onsterfelijk gemaakt, door hem de hoofdrol te geven in bijna al zijn dialogen. Volgens sommigen is de hele westerse filosofie niet meer dan een serie voetnoten bij Plato. De socratische methode is nog steeds actueel.
Reacties van deelnemers

Margriet, Beleidsadviseur ROC
[...] De leergang is ingebed in het socratisch gedachtegoed; het gaat niet om het aanleren van foefjes.[...]

Anna, Manager Faculteit Kunst en Educatie Hogeschool
[...] Ik kijk bijzonder positief terug op de leergang waarin ik echt een verdieping heb kunnen maken op twee gebieden: het socratisch gesprek voeren met een groep en met mezelf. [...]

Klaar, Fractievoorzitter gemeenteraad/professional in de zorg
[...] De leergang was voor mij een reis met een onbekende bestemming. Een bestemming waarvan ik intuïtief wist dat ik die wilde bezoeken, maar waarvan ik nooit een review had gelezen. Dat was ook wel een beetje angstig. [...]

> verder